از فضائل ماه مبارک رمضان بهره‌‌مند شويم

برخى از فوايد و فضائل روزه:

الف. تقويت تقوا، پرهيزگارى و اخلاص؛(11)

امام صادق(ع) مى‏‌‌فرمايد: خداوند متعال فرموده: «روزه از من است و پاداش آن را من مى‏‌‌دهم.»(12)

حضرت فاطمه(س) مى‏‌‌فرمايد: «خداوند روزه را براى استوارى اخلاص، واجب فرمود.»(13)

ب. مانع عذاب‏هاى دنيوى و اخروى:

امام على(ع) مى‏‌‌فرمايد: «روزه روده را باريك مى‏‌‌كند گوشت را مى‏‌‌ريزد و از گرماى سوزان دوزخ دور مى‏‌‌گرداند.»(14)

پيامبر اكرم(ص) مى‏‌‌فرمايد: «روزه سپرى در برابر آتش است.»(15)

ج. آرامش روان و جسم:

روزه ‏دارى روح و روان و قلب و دل و نيز جسم را آرامش داده و باعث سلامتى روح و تندرستى جسم مى‏‌‌شود.

پيامبر اكرم(ص) مى‏‌‌فرمايد: «روزه بگيريد تا سالم بمانيد.»

باز مى‏‌‌فرمايد: «معده خانه تمام دردها و امساك (روزه)بالاترين داروهاست.»(16)

حضرت امام باقر(ع) مى‏‌‌فرمايد: «روزه و حج آرام‏بخش دلهاست.»(17)

حضرت على(ع) مى‏‌‌فرمايد: «خداوند بندگان مؤمن خود را به وسيله نمازها و زكات و حديث در روزه‌‌‏دارى روزه‌‌‏هاى واجب (رمضان) براى آرام كردن اعضا و جوارح آنان، خشوع ديدگانش و فروتنى جان‏هايشان و خضوع دلهايشان حفظ مى‏‌‌كنند.»(18)

امروزه در علم پزشكى و از نظر بهداشت و تندرستى نيز در جاى خود ثابت شده كه روزه ‏دارى تأثيرهاى فراوانى بر آرامش روح و روان و سلامتى جسم و بدن دارد، دفع چربى‏‌‌هاى مزاحم، تنظيم فشار، قند خون، و... نمونه آن است.(19)

د. مانع نفوذ شيطان:

امام على(ع) به پيامبر اكرم(ص) عرض كرد: يا رسول الله! چه چيزى شيطان را از ما دور مى‏‌‌كند؟ پيامبرگرامى(ص) فرمود: روزه چهره او را سياه مى‏‌‌كند و صدقه پشت او را مى‏‌‌شكند.»(20)

بنابراين، روزه مانع نفوذ شيطان‏هاى جنى و انسى شده و وسوسه‏ هاى آنان را خنثى مى‏‌‌كند.

ه . مساوات بين غنى و فقير:

انسان روزه ‏دار در هنگام گرسنگى و تشنگى، فقرا و بينوايان را ياد مى‏‌‌كند و در نتيجه به كمك آن‏ها مى‏‌‌شتابد. حضرت امام حسن عسگرى(ع) درباره علت وجوب روزه مى‏‌‌فرمايد: «تا توانگر درد گرسنگى را بچشد و در نتيجه به نيازمند كمك كند.»(21)

و. إحياء فضائل اخلاقى

حضرت امام رضا(ع) درباره علت وجوب روزه مى‏‌‌فرمايد: «تا مردم رنج گرسنگى و تشنگى را بچشند و به نيازمندى خود در آخرت پى ‏ببرند و روزه ‏دار بر اثر گرسنگى و تشنگى خاشع، متواضع و فروتن، مأجور، طالب رضا و ثواب خدا و عارف و صابر باشد و بدين سبب مستحق ثواب شود،... روزه موجب خوددارى از شهوات است، نيز تا روزه در دنيا نصيحت‏گر آنان باشد و ايشان را در راه انجام تكاليفشان رام و ورزيده كند و راهنماى آنان در رسيدن به اجر باشد و به اندازه سختى، تشنگى و گرسنگى كه نيازمندان و مستمندان در دنيا مى‏‌‌چشند پى ببرند و در نتيجه، حقوقى كه خداوند در دارايى ‏هايشان واجب فرموده است، به ايشان بپردازند... .»(22)

4. وجود شب قدر در اين ماه

شب قدر از شب‏هايى كه برتر از هزار ماه است و فرشتگان در اين شب به اذن خدا فرود مى‏‌‌آيند و جميع مقدرات بندگان را در طول سال تعيين مى‏‌‌كنند(23) و وجود اين شب در اين ماه مبارك نعمت و موهبتى الهى بر امت پيامبر گرامى اسلام(ص) است و مقدرات يك سال انسان‏ها (حيات، مرگ، رزق و...) براساس لياقت‏ها و زمينه‏‌‌هايى كه خود آنها به وجود آورده ‏اند تعيين مى‏‌‌شود و انسان در چنين شبى با تفكر و تدبر مى‏‌‌تواند به خود آيد و اعمال يك سال خود را ارزيابى كند و با فراهم آوردن زمينه مناسب بهترين سرنوشت را براى خود رقم زند.(24)

حضرت امام صادق(ع) مى‏‌‌فرمايد: «تقدير مقدرات در شب نوزدهم و تحكيم آن در شب بيست و يكم و امضاء آن در شب بيست و سوم است.»(25)

5. بهار قرآن

نظر به اين‏كه قرآن كريم در ماه مبارك رمضان نازل شده و تلاوت آيات آن در اين ماه فضيلت بسيارى دارد، در روايات اسلامى، از ماه رمضان به عنوان بهار قرآن ياد شده است؛ چنان‏كه حضرت امام باقر(ع) مى‏‌‌فرمايد: «هر چيزى بهارى دارد و بهار قرآن ماه رمضان است.»(26)

يك نكته!

بديهى است فضائل و ثواب‏هايى كه براى ماه مبارك رمضان و روزه‌‌‏دارى ذكر شده و به برخى از آن‏ها اشاره شد، از آنِ كسانى است كه حقيقت آن را درك كنند و به محتواى آن عمل و در گفتار و كردار به كار گيرند و به آن‏ها جامه عمل بپوشانند.

چنان در روايات اسلامى براى روزه‌‌‏دارى آدابى ذكر شده و كسانى كه صرفاً تلاوت قرآن مى‏‌‌كنند، ولى به آيات و احكام آن عمل نمى‌‌‏كنند و يا آن كه از روزه‏‌‌دارى تنها رنج گرسنگى و تشنگى را مى‏‌‌كشند و بوسيله گناه، تأثير روزه را از بين مى‏‌‌برند و ماه مبارك رمضان و فضاى معنوى آن تأثيرى بر اشخاصى بر جاى نمى‏‌‌گذارد، مورد نكوهش قرار گرفته‏‌‌اند.

چنان‏كه پيامبر اكرم(ص) به زنى كه با زبان روزه كنيز خود را دشنام مى‏‌‌داد فرمود: چگونه روزه‏‌‌دارى و حال آن‏كه كنيزت را دشنام مى‏‌‌دهى؟! روزه فقط خوددارى از خوردن و آشاميدن نيست، بلكه خداوند آن را علاوه بر اين دو، مانع كارها و سخنان زشت كه روزه را بى‏‌‌اثر مى‏‌‌كنند قرار داده است، چه اندكند روزه‏‌‌داران و چه بسيارند كسانى كه گرسنگى مى‏‌‌كشند.»(27)

حضرت امام سجاد(ع) در دعاى حلول ماه رمضان به درگاه خداوند عرض مى‏‌‌كند: به وسيله روزه اين ماه ياريمان ده تا اندام‏هاى خود را از معاصى تو نگه داريم و آن‏ها را به كارهايى گيريم كه خشنودى تو را فراهم آورد، تا با گوش‏هايمان سخنان بيهوده نشنويم و با چشمانمان به لهو و لعب نشتابيم و تا دستمانمان را به سوى حرام نگشاييم و با پاهايمان به سوى آن‏چه منع شده ره نسپاريم و تا شكمهايمان جز آن‏چه را تو حلال كرده ‏اى در خود جاى ندهد و زبان‏هايمان جز به آن‏چه تو خبر داده‏‌‌اى و بيان فرموده‏‌‌اى گويا نشود... .»(28)

بنابراين، در ماه مبارك بايد تمام اعضا و جوارح را از حرام دور نگه داشت و با اخلاص، توكل و توسل از اهل‏بيت(ع) و عمل به دستورها و احكام قرآن كريم و دورى از گناهان، انجام توبه نصوح و واقعى، عبادت، شب ‏زنده‏ دارى، درك فضيلت شب قدر و... فضيلت ماه مبارك رمضان را درك كرد و از آن در راستاى رسيدن به كمال حركت كرد و بايد در اين ماه به گونه ‏اى خودسازى كرد كه با اتمام ماه مبارك تأثير و فوايد آن در روح و جان افراد باقى باشد و اثر آن تا ماه رمضان سال بعد ماندگار باشد.

---------------------------------------
پى‌‌‏نوشت‏ها:
1. مفردات الفاظ القرآن، راغب اصفهانى، ص 209، دارالكتاب العربى، بيروت.
2. بحارالانوار، علامه مجلسى، ج 55، ص 341، مؤسسه الوفاء، بيروت.
3. ر.ك: الكافى، محمد بن يعقوب كلينى، ج 2، ص 628، دارالكتب الاسلامية، تهران.
4. وسائل الشيعه، شيخ حر عاملى، ج 2، ص 628، دارالكتب الاسلامية، تهران.
5. همان، ج‏8، ص: 99.
6. سوره بقره، آيه 185.
7. ر.ك: وسائل الشيعه، همان، ج 10، ص 313.
8. ر.ك: الكافى، همان، ج 2 ،ص 628.
9. سوره بقره، آيه 185.
10. سوره بقره، آيه 183.
11. همان.
12. ميزان الحكمة، محمد محمدى ‏رى ‏شهرى، ترجمه: حميدرضا شيخى، ج 7، ص 3207، مؤسسه دارالحديث، قم.
13. همان، ص 3209.
14. همان.
15. همان.
16. همان.
17. همان.
18. همان.
19. تفسير نمونه، آيت‏ الله مكارم شيرازى و ديگران، ج 1 ،ص 631، دارالكتب الاسلامية، تهران.
20. مستدرك الوسائل، محدث نورى، ج 7، ص 154، مؤسسه آل‏ البيت، قم.
21. ميزان الحكمة، همان.
22. همان، ص 3209.
23. سوره قدر، آيه 1 ـ 5.
24. تفسير الميزان، علامه طباطبايى، ج 18، ص 132؛ ج 19، ص 90، مؤسسه مطبوعاتى اسماعيليان، قم.
25. وسائل الشيعه، همان، ج 10، ص 354.
26. وسائل الشيعه، همان، ج 6، ص 203.
27. الكافى، همان، ج 4، ص 87.
28. الصحيفة السجادية، امام سجاد(ع) ص 186، دفتر نشر الهادى، قم.